Rok 2025 przynosi przełomowe zmiany w podejściu do zadłużenia w sektorze rolnym. W obliczu rosnącej presji ekonomicznej, zmian klimatycznych oraz niestabilnych rynków zbytu, ustawodawca oraz rynek finansowy musieli dostosować narzędzia prawne do nowej rzeczywistości. Dla wielu gospodarstw restrukturyzacja rolnika staje się nie tyle opcją, co koniecznością pozwalającą na przetrwanie.

1. Krajobraz Rolnictwa w 2025 roku – Dlaczego jest tak trudno?

Aby zrozumieć, dlaczego procedury oddłużeniowe zyskują na popularności, musimy spojrzeć na kontekst makroekonomiczny. Rolnicy w 2025 roku mierzą się z kumulacją kilku negatywnych czynników:

  • Koszty produkcji: Ceny nawozów i środków ochrony roślin ustabilizowały się na wysokim poziomie, znacznie przewyższającym średnie z poprzedniej dekady. Koszt uprawy 1 hektara pszenicy wzrósł o ponad 40% w porównaniu do roku 2021.
  • Zobowiązania "covidowe" i "wojenne": Wiele kredytów zaciągniętych w latach 2020-2023 na "przeczekanie" teraz wchodzi w fazę wymagalności kapitału. Banki, które wtedy chętnie udzielały karencji, teraz żądają spłat.
  • Zmiany w WPR: Nowa Wspólna Polityka Rolna narzuca rygorystyczne normy środowiskowe (Zielony Ład), co wymaga inwestycji w nowy park maszynowy, na które zadłużone gospodarstwa nie mają środków.

W tym otoczeniu, tradycyjne rolowanie długu (spłacanie kredytu kolejnym kredytem) przestało działać. Banki zaostrzyły politykę scoringową (BIK). Właśnie tutaj z pomocą przychodzi sądowa i pozasądowa restrukturyzacja rolnika.

2. Czym jest Restrukturyzacja Rolnika w świetle nowych przepisów?

Restrukturyzacja to proces prawno-ekonomiczny, którego celem jest uniknięcie upadłości dłużnika poprzez zawarcie układu z wierzycielami. W przeciwieństwie do upadłości, która kończy się likwidacją majątku (sprzedażą ziemi przez syndyka), restrukturyzacja zakłada, że gospodarstwo dalej funkcjonuje, produkuje i zarabia na spłatę rat.

Kluczowe korzyści w 2025 roku:

  1. Ochrona przeciwegzekucyjna: To najważniejszy atut. Z dniem otwarcia postępowania (lub dokonania obwieszczenia w KRZ), komornik nie może zająć rachunku bankowego, maszyn ani nieruchomości. Co więcej, zawieszone zostają egzekucje już trwające. Środki zablokowane na koncie przez komornika mogą zostać zwolnione na bieżącą działalność.
  2. Zatrzymanie naliczania odsetek: Dług przestaje rosnąć w tempie wykładniczym. Odsetki karne i umowne zostają "zamrożone" z dniem otwarcia postępowania. Spłacasz tylko kwotę główną (kapitał) plus minimalne odsetki układowe (lub wcale). (Dotyczy to także chwilówek i pożyczek pozabankowych).
  3. Ochrona umów: Wierzyciele (np. firmy leasingowe) nie mogą wypowiedzieć umów kluczowych dla działania gospodarstwa (np. leasingu ciągnika), o ile rolnik reguluje bieżące raty. (Sprawdź: Co z wypowiedzianym leasingiem na maszynę?).

3. Szczegółowy przegląd postępowań dostępnych dla rolników

Prawo restrukturyzacyjne oferuje cztery tryby, ale w praktyce rolniczej 2025 roku dominują dwa rozwiązania, które różnią się stopniem ingerencji sądu i kosztami.

A. Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU 2.0)

Jest to najszybsza, najtańsza i najmniej sformalizowana ścieżka. Rolnik zawiera umowę z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym (nie z sądem!).

  • Przebieg: Doradca przygotowuje spis wierzytelności i plan restrukturyzacyjny. Następnie dokonuje obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ). To moment przełomowy – "Dzień Zero".
  • Skutek: Od momentu kliknięcia w systemie KRZ, rolnik jest chroniony przed komornikiem przez 4 miesiące. W tym czasie nikt nie może wypowiedzieć umów kredytowych.
  • Cel: W tym czasie trzeba zebrać głosy wierzycieli "za" układem. Głosowanie odbywa się cyfrowo w systemie KRZ. Jeśli większość zagłosuje "ZA", składamy wniosek do sądu o zatwierdzenie. Sąd tylko przybija pieczątkę.
  • Koszty: Zazwyczaj jest to wynagrodzenie doradcy (negocjowane) + opłaty sądowe (ok. 1000-2000 zł).

B. Przyspieszone Postępowanie Układowe (PPU)

Stosowane, gdy mamy do czynienia z wierzytelnościami spornymi (np. bank twierdzi, że dług wynosi 2 mln, a my, że 1,5 mln). Toczy się przed sądem od samego początku.

C. Postępowanie Sanacyjne

To "opcja atomowa" dla gospodarstw w głębokim kryzysie, które wymagają radykalnych zmian, np. sprzedaży części majątku lub zwolnień pracowników.

  • Zaleta: Pozwala na odstąpienie od niekorzystnych umów (np. dzierżawy, dostawy), których normalnie nie dałoby się rozwiązać.
  • Wada: Zarząd nad gospodarstwem może zostać odebrany rolnikowi i przekazany zarządcy sądowemu (choć często sąd pozostawia zarząd własny pod nadzorem). Trwa znacznie dłużej (nawet 12-24 miesiące).

4. Jak wygląda proces krok po kroku? Harmonogram działań

Skuteczna restrukturyzacja rolnika wymaga przygotowania. Nie można iść do sądu "z marszu", bo odrzucenie wniosku zamyka drogę do ochrony na rok.

Etap 1: Audyt i Strategia (Tydzień 1)

Zanim złożymy jakikolwiek papier, musimy policzyć, na co nas stać. Tworzymy realną prognozę finansową na 5 lat. Czy po zbiorach rzepaku starczy na ratę? Co jeśli ceny pszenicy spadną o 20%? Doradca analizuje księgi wieczyste i umowy kredytowe pod kątem klauzul abuzywnych.

Etap 2: Otwarcie i Ochrona (Tydzień 2)

Wybieramy doradcę, podpisujemy umowę i dokonujemy obwieszczenia w KRZ. To moment "odetchnięcia z ulgą" – telefony od windykatorów milkną, bo wiedzą, że prawo ich blokuje. Komornik zawiesza licytacje.

Etap 3: Negocjacje i Głosowanie (Miesiąc 1-3)

Wysyłamy propozycje układowe do banków i dostawców. Przykładowa propozycja:

"Spłacę 100% kapitału w 10 rocznych ratach (płatnych po żniwach), ale proszę o umorzenie 100% narosłych odsetek karnych, kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego."

Wierzyciele głosują. Potrzebujemy większości kapitałowej (wierzyciele mający łącznie ponad 50% sumy długu) i osobowej (ponad połowa głosujących wierzycieli).

Etap 4: Zatwierdzenie i Wykonanie (Miesiąc 4-6)

Sąd sprawdza zgodność z prawem i zatwierdza układ. Od teraz masz "nowy harmonogram spłaty". Komornik umarza postępowania egzekucyjne, a hipoteki są czyszczone zgodnie z planem spłat.

5. Najczęstsze mity o restrukturyzacji

Mit 1: "Stracę ziemię."
Nie. To w upadłości traci się ziemię. W restrukturyzacji ziemia jest środkiem produkcji, który ma zarabiać na spłatę. Sprzedaż ziemi następuje tylko wtedy, gdy sam rolnik tego chce (np. sprzedaje jedną działkę, by spłacić całość długu).

Mit 2: "To kosztuje miliony."
Koszty doradcy są ustawowo regulowane lub umowne, ale stanowią ułamek długów. Często są wliczane w koszty postępowania i rozkładane na raty. Koszt braku restrukturyzacji (licytacja komornicza za 50-60% wartości) jest wielokrotnie wyższy.

Mit 3: "Bank się nigdy nie zgodzi."
Banki wolą odzyskać 80% długu w ratach przez 5 lat, niż dostać 20% z licytacji komorniczej (która jest kosztowna i długotrwała). Banki to instytucje liczące zyski i straty – układ im się opłaca bardziej niż upadłość klienta.

6. FAQ – Pytania, które zadają nam rolnicy

Czy restrukturyzacja dotyczy też długów w KRUS i Gminie?
Tak i nie. Zobowiązania publicznoprawne (podatki, ZUS/KRUS) mogą być objęte układem, ale na specyficznych zasadach. Nie można ich umorzyć w całości (kapitału), ale można rozłożyć na raty i umorzyć odsetki. Wymaga to jednak zgody odpowiedniego organu, co w praktyce jest formalnością, jeśli plan jest rzetelny.

Co z małżonkiem? Czy on też musi składać wniosek?
Jeśli gospodarstwo jest wspólne (wspólność majątkowa), najlepiej, aby restrukturyzację otworzył małżonek prowadzący działalność rolniczą. Ochrona przed egzekucją z majątku wspólnego obejmuje wtedy całe gospodarstwo. Jeśli oboje małżonkowie są dłużnikami solidarnymi, strategia musi być dobrana indywidualnie.

Czy będę widniał w BIK jako "bankrut"?
Informacja o otwarciu postępowania pojawi się w bazach (BIK, BIG), ale nie jako "bankructwo", lecz "restrukturyzacja". To sygnał dla rynku, że naprawiasz sytuację. Po wykonaniu układu (spłaceniu rat), Twoja historia kredytowa zostaje wyczyszczona. To jedyna droga do powrotu na rynek kredytowy.

Czy w trakcie trwania układu mogę brać nowe kredyty?
Teoretycznie tak, ale w praktyce jest to trudne. Restrukturyzacja to czas "zaciskania pasa". Nowe zobowiązania wymagają zgody nadzorcy układu (jeśli przekraczają zakres zwykłego zarządu). Zazwyczaj finansowanie odbywa się z bieżących zysków, a nie z nowego długu.

Ile trwa cała procedura?
Samo "zamknięcie" układu (od otwarcia do zatwierdzenia przez sąd) trwa od 4 do 6 miesięcy. Potem następuje okres wykonywania układu (spłaty rat), który może trwać od 3 do nawet 10 lat, w zależności od możliwości finansowych gospodarstwa.

Podsumowanie

Rok 2025 to czas profesjonalizacji rolnictwa, również w aspekcie finansowym. Problemy z płynnością nie są powodem do wstydu, ale sygnałem do działania. Pamiętaj, że prawo stoi po Twojej stronie, dając Ci narzędzia do obrony dorobku pokoleń. Kluczem jest jednak szybkość reakcji – im wcześniej rozpoczniesz proces, tym więcej asów masz w rękawie podczas negocjacji.